مستند تیام اولین مستند از یک مجموعه نه قسمتی است

به گزارش بلاگ سینمامارکت، در کنار مستندهایی که درباره معضلات اجتماعی به‌ویژه طلاق و اعتیاد ساخته شده، این روزها مستند جدیدی با عنوان «تیام» از رسانه ملی پخش شد که پرداختی متفاوت از وقوع بحران طلاق در شهرستان‌های کشور ارائه کرد. مستند «تیام» اولین قسمت از مجموعه مستندهای ۹ قسمتی با موضوع طلاق است که کامران جاهدی آن را تولید کرده است. این مستند، هفته گذشته از شبکه مستند روی آنتن رفت تا با همراه کردن جمع کثیری از مخاطبان زنگ خطر افزایش آمار طلاق را بار دیگر برای مخاطبان بیان کند. هر چند که «تیام» اولین کار کامران جاهدی در مقام کارگردان به‌ شمار می‌رود و قرار است هشت قسمت دیگر آن نیز تا پایان امسال آماده و پخش شود؛ اما جاهدی نزدیک به دو دهه است که در حوزه مستند و آثار سینمایی فعال است و در پروژه‌های مختلفی به‌عنوان تدوینگر اثر حضور داشته که «صدای سکوت»، «سنگ مزاری برای برادر شهیدم»، «ریشه در خاک»، «پاییز در ایوان خانه نشسته است»، «گاهی پیش میاد» و… حضور داشته که شاید جنجالی‌ترین و ماندنی‌ترین آن «A157» است که با به تصویر کشیدن زندگی سه دختر سوری، روایتی تکان‌دهنده از زندگی مردم این کشور به نمایش گذاشت؛ فردی که خودش درباره چگونگی ساخت مستند «تیام» و به تصویر کشیدن زندگی زینب رمضانی می‌گوید: «برای ساخت این مجموعه بیش از ۴۰۰ تا ۵۰۰ پرونده قضایی را در استان کهگیلویه و بویراحمد مطالعه و دو قسمت اول مجموعه را نیز در شهرستان گچساران این استان تولید کردیم. شهرستان گچساران در سال ۹۶ به نسبت جمعیت، بالاترین آمار طلاق را در کشور داشت.»

جاهدی درباره دلیل انتخاب موضوع طلاق برای این مجموعه ۹ قسمتی این‌طور توضیح می‌دهد: «هر چند که طلاق به خودی خود، آسیب محسوب نمی‌شود، اما مجموعه‌ای از آسیب‌های اجتماعی موجب جدایی دو زوج می‌شود و پس از متارکه نیز مجموعه‌ای از آسیب‌ها را در پی دارد، به همین دلیل در این مجموعه به سراغ طلاق رفتیم.»

قطعا ساخت یک مستند با رویکرد آسیب‌های اجتماعی نیازمند انجام تحقیق و پژوهش مفصل است، اقدامی که این کارگردان درباره‌اش می‌گوید: «ما برای سه قسمت اول این مجموعه یک پژوهش چهار ماهه انجام دادیم و از ابتدای اسفندماه تا پایان اردیبهشت‌ماه تنها معطوف به این کار بودیم، البته هنوز پژوهش ما برای این مجموعه به پایان نرسیده و همچنان در حال تحقیق و پیدا کردن سوژه‌های‌مان هستیم؛ با این حال ۶ قسمت دیگر از این مجموعه باقی مانده است که هر کدام از آنها نام‌های مخصوص به خود دارند.»

او تصریح می‌کند: «تیام که معنی آن به زبان لری «چشمانم» می‌شود و اولین قسمت مجموعه ما به شمار می‌رود به صورت جداگانه در جشنواره‌ها شرکت دادیم و استقبال خوبی نیز از آن صورت گرفت، کارشناسان مختلف رسانه ملی نیز آن را تایید کرده‌اند؛ البته کار تولید و پس تولید ۹ قسمت مجموعه تا پاییز امسال زمان می‌برد.»

جاهدی به شخصیت اصلی مستند «تیام» اشاره می‌کند و می‌گوید: «زینب رمضانی بزرگ‌ترین غمش در دنیا آینده فرزندانش است و به همین دلیل اسم قسمت اول را «تیام» به معنی چشمانم گذاشتیم. در حقیقت زینب زنی در دل آسیب بوده و با وجود تمام مشکلاتی که در زندگی داشته‌، هیچ‌گاه تسلیم نشده و همیشه برای حفظ زندگی‌اش جنگیده است. زینب تمام تلاشش را می‌کند که وظیفه مادری خود را به درستی انجام دهد، اگر هم کاستی‌ای وجود دارد به خاطر شرایط است و این مساله برای بنده قابل احترام است.»

او می‌گوید: «مهم‌ترین اصل در مستندسازی که امروزه حلقه مفقوده محسوب می‌شود، این است که شخصیت اصلی جلوی دوربین زندگی کند و این مهم برایم بسیار بااهمیت بود و تاکید ما بر همین مساله باعث شد که وقت زیادی صرف تولید کنیم. چون زینب با دوربین بیگانه بود و متقاعد کردن او کار سختی بود، اما درنهایت توانستیم این کار را انجام دهیم، با این حال ما که از ۲۸ اسفند به این سوژه آشنا شدیم و تا خرداد‌ماه به صورت مقطعی در ارتباط بودیم و برای این قسمت، چهار ماه زمان صرف کردیم.»

هیچ مستندی به اندازه «تیام» عریان به معضل طلاق نگاه نکرده است

جاهدی در توضیح بیشتر این مساله تصریح می‌کند: «تیام» اسم داستان زینب رمضانی بود و اسم داستان بعدی درباره طلبه‌ای است که در حال جدا شدن از همسرش است، «سی یار» نام دارد. هر اپیزود یک اسم دارد، ولی هنوز درباره اسم کلی مجموعه به نتیجه نرسیده‌ایم؛ با این حال قسمت‌های دیگر تا کامل نشدن کل مجموعه از رسانه ملی پخش نمی‌شود و «تیام» را نیز به اصرار مسئولان پخش کردیم؛ با این حال پیش‌بینی می‌کنیم اوایل زمستان مجموعه برای پخش آماده باشد.

کارگردان مستند «تیام» می‌گوید: «مابقی قسمت‌های مجموعه هم در استان کهگیلویه و بویراحمد ساخته می‌شود، البته ۴۰۰ و ۵۰۰ پرونده‌ای که عنوان کردم صرفا در بهزیستی بوده است و تا امروز «قوه قضائیه استان کهگیلویه و بویراحمد» با ما هیچ همکاری‌ای نداشته است و گویی مسئولان این قوه در استان به اینکه دوربین به فضاهای قضایی ورود پیدا کند، مخالف هستند و حتی اجازه مطالعه پرونده‌های مربوط به طلاق را هم نداده‌اند و قطعا اگر این همکاری برقرار شود، نه‌تنها سوژه‌های تاثیرگذارتری خواهیم داشت، بلکه می‌توانیم به دل ماجرا برویم.»

در کنار همه حرف‌هایی که او برای‌مان از چگونگی ساخت این مستند و سختی‌هایش در این مسیر گفت، اما نگاه او به عدم همراهی گاه و بیگاه رسانه ملی با مستندسازان اجتماعی و گاهی سانسور آثار تند ساخته شده درباره معضلات اجتماعی از سوی اصلی‌ترین دستگاهی که خوراک فرهنگی جامعه را تامین می‌کند، قابل توجه است؛ او درباره عبور از خط قرمزهای رسانه ملی در مستندهای اجتماعی می‌گوید: «رسانه ملی طیف مخاطب گسترده‌ای دارد و تا حدودی نیز به این دستگاه حق می‌دهم که اجازه پخش برخی مستندها را ندهد، با این حال ما در ساخت این مجموعه با همکاری مدیران رسانه ملی تصمیم گرفتیم پرداخت درست و علمی از موضوع داشته باشیم و با جرات می‌گویم که تمام این ۹ قسمت راه رفتن روی خط قرمز است و تصور نمی‌کنم تا به امروز نیز مستندی از رسانه ملی پخش شده باشد که به این اندازه عریان درباره طلاق صحبت کرده باشد، معتقدم مسئولیت مستندساز واکسینه کردن جامعه است و امروز کشور ما دچار سونامی طلاق و رسانه ملی نیز در این مساله بسیار تاثیرگذار است.»

قوه قضائیه در بحث طلاق به مستندساز اعتماد کند

او تصریح می‌کند: «به نظرم همین صادق بودن با مخاطب به جلب نظر او کمک می‌کند و درباره ساخت این مستند می‌گویم که دست‌مان باز بوده، البته اینکه بگویم محدودیت وجود نداشته، دروغ است، اما وجود محدودیت‌ها را درک می‌کنم؛ چراکه ممکن است پسر هشت ساله بنده تلویزیون را روشن کند و «تیام» را ببیند؛ به عبارت دیگر گاهی یک عده خاص تصمیم می‌گیرند به سینما حقیقت بیایند و فیلم تلخ ببینند، اما درباره تلویزیون این‌گونه نیست و همین باعث می‌شود تا مستندسازی برای رسانه ملی دشوارتر باشد.»

کارگردان مستند «تیام» ادامه می‌دهد: «درباره آسیب‌های اجتماعی قدم‌های خوبی برداشته شده است، درخواست‌مان این است که «قوه قضائیه استان کهگیلویه و بویراحمد» به ما و رسانه ملی اعتماد کند که در این صورت قطعا اتفاقات خوبی رخ خواهد داد و مجموعه ۹ قسمتی ما درنهایت از رسانه ملی پخش خواهد شد، ما نیز قصد سیاه‌نمایی نداریم و تلاش‌مان برای پرداختی درست از بحران طلاق است.»